Во последните неколку години, сè почесто слушаме за млади луѓе кои отворено зборуваат дека посетуваат психотерапија. Тоа што некогаш се премолчуваше или доживуваше со срам и осуда, денес сè почесто се препознава како здрав начин на грижа за себе. Во општество како нашето, каде менталното здравје долго време беше на маргините, токму младите генерации почнуваат да ги менуваат наративите – храбро, гласно и без страв од стигма.

Од „што ќе кажат луѓето“ до „сакам да се чувствувам подобро“

Долги години, барањето психолошка помош во нашето општество се доживуваше како знак на слабост. „Не си луд, што ќе бараш на терапија?“ беше чест коментар што ги спречуваше луѓето да се обратат за стручна помош. Но, новите генерации – особено оние од т.н. „Gen Z“ – носат со себе поинаков став. Повеќе од кога било претходно, младите сакаат да зборуваат за емоциите, за анксиозноста, стресот, притисоците од социјалните мрежи, очекувањата од околината и сопствените внатрешни борби.

Психотерапевтите низ земјава забележуваат зголемен интерес од млади клиенти, особено по пандемијата со COVID-19. „Во последниве две години, повеќе од 60% од моите клиенти се лица на возраст под 30 години“, вели еден лиценциран психотерапевт од Скопје. „Не се срамат да кажат дека одат на терапија. Напротив, често ги охрабруваат и своите пријатели.“

Причините: Стрес, несигурност и притисок од „успешност“

Светот во кој растат младите денес е многу различен од оној на нивните родители. Постојаната изложеност на информации, економската несигурност, климатските промени, глобалната нестабилност, но и културата на „успех по секоја цена“, носат тежина што не секој млад човек знае како да ја носи сам.

Дигиталната реалност и социјалните мрежи создаваат лажни идеали – совршени тела, безгрижни животи, вечна продуктивност. За млад човек кој се соочува со анксиозност или депресија, оваа илузија може да биде дополнителен товар. Токму затоа, психотерапијата станува простор каде што може да се размислува гласно и без осуда.

Интернетот – катализатор на промена

Иако честопати е извор на притисок, интернетот и дигиталните платформи одиграа значајна улога во рушењето на стигмата околу менталното здравје. Сè повеќе инфлуенсери, млади уметници и јавни личности отворено зборуваат за нивните искуства со анксиозност, панични напади, депресија или потреба од психотерапија.

На TikTok, Instagram и подкасти, психотерапевтите се сè почесто присутни – со кратки видеа, објаснувања, совети и охрабрувања. На овој начин, младите добиваат пристап до информации кои порано биле заклучени во кабинети, учебници или резервирани за специјализирана публика.
Сè уште има отпор – но помал

Иако нормализирањето на психотерапијата меѓу младите е јасно забележлив, не треба да се занемари фактот дека табуата сè уште постојат. Во руралните средини, во семејства со конзервативни вредности или меѓу повозрасните генерации, мислењето дека психотерапијата е „за луди“ е сè уште присутно.

Многу млади и понатаму се соочуваат со отпор од нивното поблиско опкружување. Некои мораат да ја кријат својата терапија, додека други се борат да добијат поддршка за да започнат. Но, она што охрабрува е дека тие сепак бараат начини – онлајн сесии, бесплатни психолошки програми, или групна поддршка.

Зошто ова е важно?

Раното препознавање на емоционалните потреби и менталните предизвици може да спречи многу подлабоки проблеми во зрелоста – зависности, хронична депресија, агресија или изолација. Кога млад човек има пристап до терапија, тој учи како да ги препознае своите емоции, како да постави граници, како да се соочи со тагата, стравот или гневот.

Од друга страна, ова претставува и сигнал до институциите дека менталното здравје мора да стане приоритет. Потребни се повеќе достапни и субвенционирани психолошки услуги, особено за младите. И не само кога ќе дојде до криза, туку како дел од превентивен пристап кон здравјето воопшто.

На пат кон поемпатично општество

Психотерапијата е обид за самоспознавање, за поголема свесност и за градење на поздрави релации – со себе и со другите. Рушењето на табуата не се случува преку ноќ, но секоја млада личност што одлучува да побара помош, го турка општеството чекор напред.