Секој што барем еднаш се нашол изгубен на планина, во шума или на непозната патека, знае колку брзо природата може да нѐ стави на тест. Иако денес технологијата нуди GPS апликации, мобилни мапи и сателитска навигација, во дивината батериите се трошат, сигналот исчезнува, а инстинктот и знаењето стануваат единствени сојузници. Ова се основни техники на ориентација што секој љубител на природата треба да ги знае — не само за да преживее, туку за да остане смирен и сигурен во секој чекор.

Користење на Сонцето како природен компас

Сонцето изгрева на исток и заоѓа на запад — ова е основно правило, но ретко го користиме кога е најпотребно. Во утринските часови, местото каде што Сонцето се појавува на хоризонтот е приближно исток. Попладне, неговото спуштање укажува на запад. На пладне, во северната хемисфера (како кај нас), Сонцето е во јужниот дел од небото.

Практичен совет: Застани исправено и погледни ја сопствената сенка. Насоката во која сенката покажува на пладне е приближно север.

Читање на мапа и користење компас

Компасот е сè уште најсигурниот начин за ориентација, ако знаеш како да го користиш. Основата е едноставна — иглата секогаш покажува кон север. Но магијата е во комбинирањето на компасот со мапа.

Практичен совет: Стави ја мапата на рамна површина и порамни ја според теренот. Постави ја стрелката на компасот на насоката во која сакаш да се движиш. Врти го компасот додека северната стрелка не се порамни со северот на мапата. Следи ја насоката преку визуелни референци на теренот (ридови, реки, патеки).

Препознавање на знаци во природата

Природата често „зборува“ — само треба да научиме да ја слушаме. Дрвјата, мовот, дупките во земјата, насоката на ветерот — сето тоа може да биде сигнал.

Неколку примери:

• Мовот почесто расте на северната страна од дрвјата бидејќи таа страна е повеќе во сенка.
• Дрвјата на јужната страна обично имаат повеќе лисја и подолги гранки.
• Смолата на дрвјата исто така почесто се насобира на јужната, потопла страна.
• Мравјалниците обично се градат на југоисточната страна од дрвјата или камењата — каде што има најмногу утринско сонце.

Користење на ѕвездите за ноќна ориентација

Ако се најдеш во природа навечер, ѕвездите можат да ти бидат сигурен водич. Најважната е Северната Ѕвезда (Поларис), бидејќи секогаш се наоѓа во насока на север.

Практичен совет: Најди го соѕвездието Голема Мечка (ѕвездите изгледаат како голема чаша). Замисли линија од двете ѕвезди на крајот од „чашата“ и продолжи ја нагоре. Ѕвездата што ќе ја најдеш на крајот од таа линија е Северната Ѕвезда.

Следење на водотек или долина

Кога не знаеш во која насока да се движиш, спуштањето надолу по текот на река или по долина е често најбезбедната опција. Водотеците најчесто водат до населени места или барем до пониски надморски височини каде што е полесно да најдеш патека или помош.

Важно: Избегнувај да се движиш во темница по водотек — влажниот терен може да биде опасен.

Забележување на чекорите — создавање „ментална мапа“

Додека се движиш низ природа, важно е свесно да ги забележуваш обележјата околу тебе — карактеристични дрвја, необични карпи, мали водотеци или реки што можат да ти послужат како ориентациони точки.

Истовремено, внимавај на промените во теренот: дали се искачуваш или спушташ, дали земјата станува посветла или потемна, и какви растенија те опкружуваат. Ако се движиш според Сонцето или компас, забележи ја насоката во која патуваш. Сите овие информации ти помагаат да создадеш т.н. „ментална мапа“ — внатрешна претстава за просторот низ кој минуваш. Таа мапа може да биде пресудна ако треба да се вратиш по истата патека или да сфатиш каде точно си се оддалечил од неа.

Подготвеноста е најдобрата ориентација

Носење основна опрема може да направи огромна разлика. Минимално:

• Компас и хартиена мапа
• Батериска лампа
• Свирче
• Нож
• Запалка или кибрит
• Лента за обележување (може да ја користиш за да обележиш патека назад)

Ориентацијата не е прашање на среќа, туку на вештина. Не се стекнува преку ноќ, но секое искачување или прошетка е шанса да вежбаш. Не чекај да се изгубиш за да почнеш да учиш. Почни сега со компас во рака, со очи отворени и со почит кон природата. Затоа што кога ја разбираме, таа не нѐ плаши туку ни станува пријател.