Џнана Јога – јога на мудроста

Јогата започна како ментална пракса за откривање на техники и методи на умот за намалување на страдањето, а истовремено и за откривање и создавање повеќе задоволство, радост и мир. Како што јогата се развивала низ годините таа стана поразновидно во видовите и филозофиите. Јогата разви три, а потоа и четири главни патеки на вежбање: карма јога (несебична служба), бхакти јога (посветеност), раџа јога (медитација) и џнана јога (самоистражување). Џнана јога (мудрост или знаење) се смета за најтешка од четирите главни патишта на јогата, која бара голема сила на волја и интелект.

Што е џнана јога?

Џнана е санскритски збор што значи „знаење или мудрост“, а џнана јогата е патот за стекнување на знаење за вистинската природа на реалноста преку практика на медитација, самоиспитување и контемплација. Таа може да се дефинира како „свест за апсолутната свесност“ и е сеопфатна практика на самопроучување (свадјаја).

Во џнана јога, умот се користи за да се испита сопствената природа и да се надмине идентификацијата на умот со мислите и егото. Основната цел е да се ослободиме од мајата или илузорниот свет (самоограничувачки мисли и перцепции) и да се постигне соединување на внатрешното „јас“ (Атман) со единството на целиот живот (Брахман). Ова се постигнува преку практикување на ментални техники на самоиспрашување, контеплација и свесно просветлување, дефинирани и како „Четирите столбови на знаењето“. Во џнана јога се користи еднонасочна медитација на едно прашање за самоиспитување за да се отстранат превезите на илузијта создадени од сопствените концепти, светогледи и перцепции. Оваа практика ни овозможува да ја сфатиме привремената и излузорна природа на мајата и да го видиме единството на сите нешта. 

„Џнана Јога, или науката за Себството, не е тема што може да се разбере и реализира преку само интелектуално проучување, расудување, дискусија или аргументи. Тоа е најтешката од сите науки“. – Свами Шивананда

Предуслови за џнана јога

Четирите столбови на знаењето (садана чатуштаја) се пропишаните чекори кон ослободување во џнана јога. Овие практики се надоврзуваат една на друга и треба да се практикуваат во последователен редослед. Дури и ако некој нема цел да постигне ослободување, практикувањето на овие техники ќе придонесе кон поголем духовен увид и разбирање и ќе го намали страдањето и незадоволството од животот.

1. Вивека (разгледување, разликување) е намерен, континуиран интелектуален напор да се направи разлика помеѓу реалното и нереалното, постојаното и привременото, и Себството и не-Себството.

2. Ваирагија (нестрастност, одвоеност) е негување на неприврзаност или рамнодушност кон временските објекти на световните поседи и егоистичниот ум.

„Само кога умот е апсолутно ослободен од секаква приврзаност, вистинското знаење почнува да се јавува“. – Свами Шивананда.

3. Шацампат (шест доблести) се шест ментални практики за стабилизирање на умот и емоциите и за понатамошно развивање на способноста да се види надвор од илузиите на мајата.

• Шама (спокојство, смиреност) е способност да се одржи умот мирен, преку ублажување на неговата реакција на надворешни дразби.
• Дама (воздржаност, контрола) е зајакнување на умот за да може да се спротивстави на контролата на сетилата, а тренирањето на сетилата да се користи само како инструменти на умот.
• Упарати (повлекување, откажување) е напуштање на сите активности кои не се нечија дарма (должност). Се следи едноставен начин на живот кој не содржи световни одвлекувања од духовниот пат.
• Титикша (издржливост, трпеливост) е толеранција на надворешни непогодни ситуации за кои вообичаено се смета дека предизвикуваат страдање, особено во екстремни спротивни состојби (успех и неуспех, топло и студено, задоволство и болка).
• Шрада (вера, доверба) е чувство на сигурност и верување во нечиј гуру (учител), свети списи и јогиски пат.
• Самадана (фокус, концентрација) е целосна еднонасочност на умот.

4. Мумукшутва (копнеж) е интензивна и страсна желба за постигнување ослободување од страдањето. За да се постигне ослободување, треба да се биде целосно посветен на патот, со таков копнеж што сите други желби избледуваат.

Како да практикувате џнана јога?

Може да биде тешко да се сфати или сфати интелектуалниот пристап на џнана јогата, и бидејќи може лесно да се пренагласи интелектуалното достигнување, важно е да се негува понизност и сочувство на овој пат. Лесно е да се заплеткате во конструкциите и мислите на умот и да ја изгубите од вид целта – да го сфатите божественото единство својствено за сите суштества.

Се препорачува да се практикува хата, карма и бакти јога како предуслови. Овие практики ќе го подготват и прочистат телото, умот и срцето за строгоста на џнана јога.

Откако ќе постигнете одреден „напредок“ во другите патеки на јогата, почнете да ги практикувате „Четирите столба на знаењето“. Не мора да совладате целосно еден столб пред да преминете на другиот, но одолејте на искушението да преминете на следниот пред да бидете подготвени. Ова се напредни практики па затоа работа со квалификуван учител или гуру е препорачливо за прецизно да се процени напредокот и  да се понудат  индивидуални упатства за напредокот.