Јами или „вистинското живеење“ се етички правила на однесување во јогата. Тие всушност ја претставуваат првата гранка од осумчлената јога. Санскритскиот збор „yamas“ значи контрола или владеење. Понатаму терминот еволуира во морална воздржаност и етичка должност и се сретнува во многу древни списи, како Упанишадите и Махабхарата, каде што се дефинира како самоконтрола, доброволно и внатрешно насочено воздржување. Тие се морални императиви, заповеди, правила или цели. Петте јами се детално објаснети и во Јога сутрите на Патанџали и тоа следните:
Ahimsa – ненасилство
Првата од петте јами, ахимса значи да не се нанесува болка, ниту да се повредува на било кој начин некое живо суштество преку мисла, збор или дело, вклучувајќи не и нас самите. Консумација на месо во исхраната претставува насилство врз животните. Тие имаат силни инстинкти што им ја зголемуваат свесноста за претстојната смрт. Животните претчувствуваат дека ќе бидат убиени и поради тоа имаат страв. Стравот и стрес хормоните се испуштаат низ целото тело. Овие хормони остануваат во телото на животното, а луѓето не се свесни за ова и го јадат. Многу неосновани стравови, неврози и психози имаат потекло од оваа храна. Поради овој принцип јогините се вегетаријанци.
Јогинот верува дека убивањето или уништувањето на било кое суштество е навреда на Креаторот. Но, само затоа што еден човек е вегетаријанец не значи и дека е ненасилен. Насилството е состојба на умот, а не производ на исхраната. Насилството претстојува во умот на човекот а не во инструментот што го држи во рака. Човек може да употреби нож за да излупи овошје или да убие непријател. Вината не е во инструментот, туку во корисникот.
Насилството прозлегува од страв, слабост, незнаење или немир. За да се спречи, потребно е да се ослободиме од овие фактори, особено од стравот. За да се добие оваа слобода она што е потребно е да се смени погледот на животот и да се пренасочи умот. Насилството ќе се намали, кога, луѓето ќе научат да ја базираат својата верба на реалноста и истражувањето, наместо на незнаењето и претпоставките.
Satya – вистинитост / искреност
Секогаш да се зборува вистината е добро и коректно, но поважно е како ја пренесуваме вистината. Ние ја имаме способноста да ја фрлиме вистината кон некого како нож, но исто така сме способни да ја завиткаме вистината со зборови од љубов. За да не го прекршиме принципот на ненасилство споменат погоре, треба да внимаваме на начинот на којшто ги искажуваме нашите мисли.
Да се кажува вистината исто така значи да не се кријат чувствата, да не се биде двосмислен и да не се даваат изговори. Можеби некое време ќе можеме да го криеме вистинското лице од останатите, но секогаш постои барем една личност која ја знае нашата внатрешна вистина – нашето вистинско јас. Нашата сопствена свест е сведок.
Според учењето на Патанџали иако не секогаш ја познаваме вистината или целата вистина, знаеме дали создаваме, одржуваме или кажуваме лага, претеруваме, измислуваме или станува збор за измама. Врз основа на ова, сатја е доблест на воздржаност од таква лага, или преку тишината, или преку изјавување на вистината без било каква измама.
Asteya – не крадење
Астеја значи никогаш да не земеме нешто што со право припаѓа на друг. Никој не смее да краде, ниту да има намера да земе нешто што не е негово, преку дејство, говор и мисли. Ова не се однесува само на материјални работи, туку исто така и да не му се украде на некого можност, надеж или радост.
Астеја како доблест се однесува и на воздржување од мамење преку говор и пишување или манипулирање со нечии размислувања. Секое „крадење“ е израз на желба и недостаток на сочувство за другите суштества. Оние кои крадат или сакаат да крадат изразуваат недостаток на верба во себе и немаат способност да учат и да создаваат.
Според гледиштето на Ганди, астеја произлегува од ахимса, бидејќи крадењето е форма на насилство и повреда на друго лице. Постојаната експлоатација на слабите или сиромашните е форма на астеја. Експлоатацијата на природата и уништувањето на животната средина исто така спаѓа во оваа категорија.
Brahmacharya – чист начин на живот / умереност
Четвртиот принцип е толкуван на многу начини. Во спектарот на толкувања, се објаснува како целосен целибат од една страна или умерено уживање во сетилните задоволства од друга страна.
Патанџали во Јога сутрите дава строга интерпретација на брамачарја и ја дефинира како целосна апстиненција. Според него, целибатот и задржувањето на сексуална енергија ја зголемува виталноста, издржливоста и енегијата.
Од друга страна многу современи јога научници и практикувачи (BKS Iyengar, Pattabhi Jois и TKV Desikachar) веруваат дека практикувањето на брамачарја не го исклучува сексот. Тие се залагаат за користење на сексуалната енергија со свесност, јасност и чувство на почит кон себеси и другите.
Во центарот на вниманието на овој принцип сепак е енергијата. Всушност станува збора за правилна употреба и насочување на животната енергија, односно праната. Голем дел од нашата енергија е насочена кон секојдневни грижи и негативни сценарија, како и во задоволување и импресионирање на другите. Воздржаноста, односно умереноста овозможува контрола над сетилата, а со тоа и контрола на енергијата.
Aparigraha – не собирање на добра
Последната јама се однесува на одржување на желбата за поседување на она што е потребно или важно, во зависност од животната фаза и контекст. Начелото на оваа јама значи ограничување на алчноста и жалењето.
Од материјална гледна точка не треба да акумулираме добра, туку само да се здобиваме и да го употребуваме тоа што ни е потребно за да живееме. Ние сме родени без лични предмети и кога повторно ќе го напуштиме овој свет, ќе оставиме сè зад нас.
Неакумулирање, од нематеријален аспект, значи и ослободување од физичкиот, емоционалниот и менталниот „багаж“ кој сме го собирале низ годините. Воедно значи и да им се овозможи на луѓето слободата, односно да не се приврзуваме со другите. Во ослободувањето ние всушност се ослободуваме и себеси. Па така, да му се даде на некого слобода значи и самите да сме слободни.
Објаснувањето на јамите во овој контекст е само вовед во она што тие претставуваат и колкаво значење имаат за јога практикантот. Во практична смисла, практикувањето на јамите ја елиминира или ја намалува акумулацијата на лоша карма и спречува непотребно трошење на енергија. Со почитувањето на овие етички правила на однесување, се стремиме да живееме поздрав и помирен живот и истовремено ја зајакнуваме нашата свесност, волја и проникливост. Практикувањето на јамите, иако не е лесна задача, придонесува за зацврстување на нашиот карактер, подобрување на односите со луѓето и го продолжува напредокот во јога праксата.
УСЛОВИ ЗА ПРЕЗЕМАЊЕ
Текстовите и останатите материјали што ги објавува Омниа.мк се авторски. Крадењето авторски содржини е казниво со закон. Бесплатно преземање е дозволено исклучиво на 20 отсто од содржината со задолжително цитирање на медиумот и хиперлинк до оригиналната содржина на Омниа.мк.
