„Сенка“ (сенки) ее концепт што прв го измисли швајцарскиот психијатар Карл Јунг кој ги опишува оние аспекти на личноста што ќе избереме да ги отфрлиме и потиснеме. Од една или друга причина, сите имаме делови од себе што не ги сакаме – или мислиме дека општеството не ги сака – затоа ги туркаме тие делови во несвесното. Токму оваа колекција на потиснати аспекти на нашиот идентитет, Јунг ја нарекол нашата сенка.
Сенки – формална дефиниција
„Сенка“ е морален проблем што ја предизвикува целата его-личност, бидејќи никој не може да стане свесен за сенката без значителен морален напор. Да се стане свесен за тоа подразбира препознавање на темните аспекти на личноста како сегашни и реални. Овој чин е основен услов за секаков вид на самоспознавање “.
– Карл Јунг, Aion, 1951
Според теоријата на Јунг, најчесто не сме свесни за оние делови од нашата личност што ги одбиваме. Па затоа се оддалечуваме психолошки од оние однесувања, емоции и мисли што ги сметаме за опасни.
Наместо да се соочиме со нашите сенки, со нештата што не го сакаме, нашиот ум се преправа дека истите не постојат. Агресивни импулси, табу-ментални слики, срамни искуства, неморални нагони, стравови, ирационални желби, неприфатливи сексуални желби – ова се неколку примери на аспекти на сенка, работи што луѓето ги имаат, но не си признаваат себеси. Еве неколку примери на вообичаени однесувања на нашите сенки :
1. Тенденција грубо да им судиме на другите, особено ако таа осуда е импулсивна.
Можеби сте се фатиле себеси да го направите ова еднаш или двапати, кога му споменавте на вашиот пријател колку „смешно“ изгледаше облеката на некој друг. Длабоко, вие би мразеле да бидете издвоени на овој начин, така што тоа што го направивте на друг ве уверува дека сте доволно паметни да не ги преземате истите ризици како и таа личност.
2. Укажување на сопствените несигурности како маани кај другите.
Интернетот е познат по тоа што е најдобар домаќин на ова. Погледнете го делот за коментари и ќе најдете изобилство „тролови“ што ги нарекуваат авторот или останатите личности што коментираат „глупави“, „морони“, „идиоти“, „неталентирани“, „испрани мозоци“ и така натаму. Иронично, троловите на интернет се едни од најнесигурните луѓе.
3. Избувливост со луѓе кои се на подредени позиции на моќ.
Луѓето брзо се спротивставуваат на ставот на луѓето кои немаат моќ да возвратат. Вежбањето моќ над другите е начинот на сенката за да го компензира сопственото чувство на беспомошност пред лицето на поголема сила.
4. Често во улога на „жртва“
Наместо да признаат дека погрешиле или направиле нешто лошо, луѓето одат до неверојатни далечини за да се претстават како невини минувачи кои никогаш не мора да преземат одговорност.
5. Подготвеност да „газиме“ преку другите за да ги постигнеме сопствените цели.
Луѓето често ги слават своите победи без да признаат дека можеби ги измамиле другите за да дојдат до нивниот успех. На микро ниво, ова се случува бидејќи луѓето се натпреваруваат за позиционирање во линиите на исходот и притоа меѓусебно се елиминираат. На макро ниво, корпорациите ја засилуваат политиката во нивна корист за да добијат намалување на даноците на штета на пониските класи.
6. Пристрасност и предрасуди
Луѓето формираат претпоставки за другите врз основа на нивниот изглед цело време – всушност, тоа е прилично природно (и честопати корисно – на пр. забележувајќи знаци на опасна личност). Но, многу лесно можеме да отидеме предалеку со претпоставките, впуштајќи се во токсични предрасуди. Со толку многу социјален притисок за да се отстранат предрасудите, на луѓето често им е полесно да се „преправаат“ дека не се расисти / хомофоби / ксенофоби / сексисти, итн., отколку да ги надминат деструктивни стереотипи што ги „чуваат“ како засолништа.
7. Комплекс на спасител
Некои луѓе мислат дека се толку „просветлени“ што не можат да сторат ништо лошо. Тие толкуваат сè што прават како обид да ги „спасат“ другите – да им помогнат „да ја видат светлината“. Ова е всушност пример за духовно заобиколување, уште една манифестација на сенката.
Проекција – нашата темнина во другите
Гледањето на сенки во себе е исклучително тешко, па затоа ретко го правиме – но навистина сме добри кога ги гледаме својства на сенките кај другите. Ние сакаме да ги наоѓаме „лошите“ квалитети кај другите – всушност, целата индустрија за озборувања на славните е изградена врз оваа фундаментална човечка тенденција.
Гледајќи го во другите она што не го признаваме кај себе, исто така, е она што Јунг го нарекува „проекција“. Иако нашите свесни умови ги избегнуваат сопствените недостатоци, тие сепак сакаат да се справат со нив на подлабоко ниво, така што ги зголемуваат тие недостатоци кај другите. Прво ги одбиваме нашите сенки, потоа проектираме.
Еден начин на кој сите ја доживуваме оваа дихотомија на одбивање и проекција, на пример, е кога не сакаме да признаеме дека не сме во право.
Повеќето луѓе не сакаат да признаат кога не се во право затоа што тоа е придружено со непријатни емоции на срам и вина. Наместо да се соочат со можноста да не бидат во право, луѓето честопати одат во екстреми за да си докажат себеси и на другите дека се во право – дури и ако тоа значи да повредат некого.
За жал, нашиот импулс да се избегне непријатното соочување со вистината е толку силно што остануваме целосно несвесни за тоа што се случува. Умот ги игнорира и ги закопува сите докази за нашите недостатоци да се заштити – т.е. да се спречи искуството на болка – чувајќи ги длабоко во нашите несвесни умови. Ова не значи дека овие мисли, сеќавања и емоции ќе исчезнат, туки ги складира некаде каде што не треба да ги „гледаме“.
Нашите свесни умови се таму каде што живее нашата его личност – „јас“ што шета секој ден разговарајќи со други луѓе. Кога мислите за тоа кои сте „вие“, ова е делот со кој обично се идентификувате.
Сепак, тоа „јас“ е само делот од идентитет што е видлив за вас. Вашата свесност е како светлина што ви овозможува да забележите што се случува во вашиот ум.
Под таа „светлина“ е цел свет на „темнина“ што ги содржи истите аспекти на самите нас, кои се обидуваме да ги игнорираме. Егото е само врв на ледениот брег што лебди над морето, но несвесниот ум е огромната планина од мраз што постои под површината.
Голем дел се состои од нашите потиснати мисли, сеќавања, емоции, импулси, својства и постапки. Јунг предвидувал овие одбиени парчиња да се соберат и да формираат големо, невидено парче од нашата личност под нашата свест, тајно контролирајќи голем дел од она што го зборуваме, веруваме и го правиме. Овие тајни делови од личноста се нарекуваат сенка.
УСЛОВИ ЗА ПРЕЗЕМАЊЕ
Текстовите и останатите материјали што ги објавува Омниа.мк се авторски. Крадењето авторски содржини е казниво со закон. Бесплатно преземање е дозволено исклучиво на 20 отсто од содржината со задолжително цитирање на медиумот и хиперлинк до оригиналната содржина на Омниа.мк.
