Животот нè учи дека болката и страдањето (јогиски наречени клеши) се суштински дел од постоењето. Тие се исто толку важни како и позитивните и радосни искуства што ги имаме. Бидејќи без болка или страдање, би имале многу мал напредок. Како би изнаоѓале решенија ако немаме проблеми?
Иако повеќето од нас се свесни за овој процес, честопати не успеваме да го идентификуваме потеклото на болката и страдањето. Доколку го знаеме потеклото, можеме да работиме на тоа како надворешните настани влијаат врз нас. Оваа практика ќе ни помогне да станеме поотпорни и да имаме поголема контрола врз животот што го создаваме за себе.
Пред околу 2000 години, Патанџали – таткото на модерната јога – ги идентификуваше петте причини за болка и страдање, кои ги нарече „клеши“. Како матната вода што не спречува да ја видиме земјата на дното на езерцето, клешите го кријат нашето вистинско „јас“ од нас.
Клеши се пречки на патот за самореализација. Со нивно разбирање и учење како да се намали нивниот интензитет, можеме да ги намалиме болките и страдањата. Уништувајќи ги, постигнуваме самореализација.
Петте „клеши“ се незнаење (avidya), себичност (asmita), приврзаност (raga), одбивност (dvesha) и страв (abhinivesha).
Првата клеша – незнаење (avidya)
Avidya е санскритски збор што може да се преведе на незнаење. Во оваа смисла, терминот „незнаење“ не значи недостаток на знаење, туку незнаење, несвесност за реалноста.
Ние го перцепираме светот преку нашите сетила. Гледаме места, слушаме звуци и допираме предмети. Учиме јазици, математика, природни науки и разни други предмети. Сите овие се дел од световното знаење. Не знаејќи ништо од овие нешта не се смета за незнаење во јогата.
Авидија е внатрешно незнаење, неразбирање на вистинското „јас“. Со векови, ние сме толку фокусирани на разбирање на надворешното, она што не опкружува, што не успеваме да го разгледаме, набудуваме и разбереме нашето вистинско „јас“.
Таа е незнаење за апсолутната вистина. Вистината дека сè што постои – целиот универзум – е целосно поврзано и е единствен, интелигентен и свесен систем. Незнаењето го живее целиот наш живот под впечаток дека нашите личности и ега се апсолутна вистина. Дека нема ништо надвор од она што е рационално.
Втората клеша – себичност (asmita)
Asmita значи себичност или егоизам, но модерната дефиниција за его е сосема поинаква од онаа што ја изнел Патанџали. Општиот поим за себичност е да се ставите себеси пред другите. Секогаш земајќи ја предвид сопствената корист во секоја трансакција и секоја интеракција. Но, Патанџали ја дефинирал себичноста како нешто поголемо.
Себичноста е претпоставката дека привремениот аспект на животот е нашата вистинска природа. Јогините веруваат дека телото и умот се привремени и нивното разбирање за реалноста е дека душата никогаш не се менува. Душата се движи, се развива и патува. Тоа е единствениот аспект што останува константен и затоа е вистинското „јас“.
Кога ја негираме нашата вистинска природа, егото доминира во животот. Ние размислуваме само како поединци, само за себе и исклучиво за секојдневни работи, како што се изгледот и статусот.
Чувството на срам или гордост за нашиот изглед или статус се знаци на себичност. Задоволството или радоста се позитивни емоции, бидејќи се емоционални состојби кои не зависат од другите луѓе. Но, срамот и гордоста се директно поврзани со другите луѓе. Срамот е инфериорност, а гордоста е супериорност. Сè додека нашите емоции се директно поврзани со другите, живееме во дуалност. Колку повеќе ги чувствуваме овие емоции, толку повеќе развиваме чувства како што се омраза и приврзаност, што понатаму доведува до болка и страдање.
Третата клеша – приврзаност (raga)
Третата клеша е позната како приврзување. Патанџали ја објасни приврзаноста како чин на идентификување себеси со она што ни се допаѓа. Дозволувајќи нашите лични преференции да го диктираат начинот на кој гледаме, перципираме и постапуваме со светот.
Приврзаноста е суштински дел од човечката природа. Тоа води до среќа, што пак поттикнува понатамошна приврзаност. Да претпоставиме, ние сме длабоко приврзани за некоја личност, предмет или идеја. Ние природно ќе дозволиме нашите постапки да ја промовираат таква поврзаност со тоа што ќе бидеме со таа личност, ќе го поседуваме предметот или ќе ја спроведуваме идејата. Ова предизвикува среќа.
Нашиот мозок е програмиран да бара среќа и да презема активности што ја зголемуваат шансата за постигнување среќа. Значи, во потрага по среќа, нашите секојдневни приврзувања се зголемуваат. Имаме цели кои немаат крај.
Но, со текот на времето сфаќаме дека колку и да постигнуваме, не ја наоѓаме постојаната среќа што мислевме дека ќе ја најдеме. Почнуваме да мислиме дека можеби има нешто повеќе во животот. Но, ако живееме постојано обидувајќи се да го зголемиме својот имот и да ги задржиме нашите приврзаности, ќе продолжиме да страдаме.
Четвртата клеша – одбивност (dvesha)
Одбивноста и приврзаноста се две страни на истата монета. Повеќето од нас редовно чувствуваат одбивност. Имаме ментални регистри за работи што ни се допаѓаат и што не ни се допаѓаат, луѓе што ги сакаме и не ги сакаме, идеи што ни се допаѓаат или не, итн.
Им дозволуваме на нашите силни емоции – особено нашите приврзаности и одбивности – да ја контролираат нашата интеракција со светот. Очигледно, сакаме да продолжиме да ги правиме работи што ни даваат задоволство и да ги избегнуваме оние за кои сметаме дека се лоши, погрешни, штетни или не одвраќаат од среќата.
Одбивноста исто така промовира дуалистичко размислување и делува како превез, спречувајќи да го видиме вистинското јас. Третата и четвртата клеша влијаат врз нашиот процес на размислување и нè принудуваат да гледаме на сè како позитивно или негативно. Со доделување на етикети на ситуациите, околностите и резултатите, ние непотребно им даваме простор на стравот, напнатоста и вознемиреноста, што доведува до понатамошна болка и страдање. Одбивноста го замаглува нашето расудување, дополнително намалувајќи ја шансата за запознавање на вистинското „јас“.
Лесно е да се препознае и да се управува со одбивноста бидејќи е силна емоција. Колку помалку одбивност имаме, толку повеќе владееме со животот.
Петтата клеша – страв (abhinivesha)
Стравот е петтата и последна клеша и ги опфаќа сите други клеши. Најчестите стравови се неизвесноста и промената, но крајниот страв, кој лежи во сржта на секој страв е стравот од смртта. Нашата приврзаност кон преживувањето и начинот на кој ја перцепираме смртта, делува како уште едно јаже што нè влече надолу и го блокира нашиот напредок.
На некој начин, тоа е продолжение на приврзаноста и одбивноста. Ние сме приврзани за животот и имаме одбивност кон смртта. Овие чувства важат и за секојдневниот живот. Нашата приврзаност кон објект секогаш предизвикува страв дека нема да го поседуваме, или ако го имаме, страв да не го загубиме. Слично на тоа, ако длабоко мразиме одреден исход, се плашиме дека може да ни се случи.
Во повеќето случаи, стравот се манифестира како страв од губење на некого или нешто што ни е драго. Ваквите ситуации предизвикуваат најмногу болка. Еден начин да се справите со овие околности е да се помирите со непостојаност на човечкиот живот. Во одреден момент, треба да ја прифатиме идејата дека секој почеток има свој крај. Треба да се издигнеме над стравот и да ја сфатиме не-двојната природа на вистинското јас.
Ослободување од ефектите на клешите
Клешите се „закачени“ за нас во секое време, во секоја фаза од животот и во секоја ситуација. Дури и кога сме среќни и задоволни во животот, постои дел од нас што се плаши дека среќната фаза на крајот ќе заврши.
Некои тврдат дека петте клеши (незнаење, его, приврзаност, одбивност и страв) се семето што се развива во емоции како што се желба, мотивација, претпазливост, љубов, гордост, итн. Овие емоции и клешите што ги предизвикуваат не се лоши сами по себе. Тие се дел од човечкото постоење.
Проблемот настанува кога клешите доминираат во нашите постапки. Патанџали и многу други еминентни јогини се согласиле дека петте клеши се основната причина за сета болка и страдање.
Единствениот начин да се ослободиме од оковите на клешите е да сфатиме дека животот е само привремен, а исто така и нашата личност, соништа, мисли, таленти и цели. Дека сè што некогаш сме сакале или направиле, еден ден нема да биде ништо повеќе од една мала светлина во просторот – време. Сепак, ние ќе продолжиме да бидеме. Оваа мисла станува реализација преку практики како што се медитација (dhyana), самостојно учење (swadhyaya) и строгост (tapas).
Преку строгост и самодисциплина, можеме да научиме да ги контролираме нашите сетила. Наместо да дозволиме сетилата да станат наши господари, да ги контролираат нашите постапки и да го диктираат секој чекор, ние стекнуваме владеење над нив. Строгоста ќе ни помогне да сфатиме дека за нас има повеќе од физичката реалност.
Кога сфаќаме дека има повеќе од само физичкa реалност, почнуваме да ја бараме вистината. Со практикување самостојно учење и интроспекција, можеме да разбереме „кои сме навистина.“ Но, за вистински да го уништиме стисокот што го имаат клешите над нас, мораме да практикуваме медитација.
УСЛОВИ ЗА ПРЕЗЕМАЊЕ
Текстовите и останатите материјали што ги објавува Омниа.мк се авторски. Крадењето авторски содржини е казниво со закон. Бесплатно преземање е дозволено исклучиво на 20 отсто од содржината со задолжително цитирање на медиумот и хиперлинк до оригиналната содржина на Омниа.мк.
